ข้าวของแพงขึ้น อะไรเป็นขาขึ้นอีกบ้าง?

หากกราฟนี้คือราคาหุ้นที่ถืออยู่ เราคงกลายเป็นมหาเศรษฐีกันไปแล้ว! แต่เกรงว่า 24 กราฟนี้กำลังสะท้อนความจริงว่าระบบเศรษฐกิจที่เราสร้างขึ้นในอดีต ได้เร่งให้ระบบธรรมชาติของโลกแปรปรวนขึ้นด้วย

แนวโน้มทางเศรษฐกิจสังคม (Socio-Economic Trends):

- ประชากรโลกเพิ่มขึ้น

- GDP เพิ่มขึ้น

- การลงทุนโดยตรงจากต่างประเทศเพิ่มขึ้น

- ประชากรในเมืองเพิ่มขึ้น

- การใช้พลังงานเพิ่มขึ้น

- การใช้ปุ๋ยเพิ่มขึ้น

- เขื่อนขนาดใหญ่มีจำนวนมากขึ้น

- การใช้น้ำเพิ่มขึ้น

- การผลิตกระดาษเพิ่มขึ้น

- การคมนาคมขนส่งขยายตัว จำนวนรถเพิ่มขึ้น

- การสื่อสารโทรคมนาคมขยายตัว จำนวนหมายเลขโทรศัพท์เพิ่มขึ้น

- การท่องเที่ยวระหว่างประเทศขยายตัว คนเดินทางเพิ่มขึ้น

แนวโน้มของระบบโลก (Earth System Trends):

- คาร์บอนไดออกไซด์ในชั้นบรรยากาศเพิ่มขึ้น

- ไนตรัสออกไซด์ในชั้นบรรยากาศเพิ่มขึ้น

- มีเทนในชั้นบรรยากาศเพิ่มขึ้น

- โอโซนในชั้นสตราโตสเฟียร์หายไปมากขึ้น

- อุณหภูมิพื้นผิวโลกเพิ่มขึ้น

- มหาสมุทรเป็นกรดเพิ่มขึ้น

- การจับสัตว์น้ำเพิ่มขึ้น

- การเพาะเลี้ยงกุ้งเพิ่มขึ้น

- ไนโตรเจนชายฝั่งเพิ่มสูงขึ้น

- ป่าเขตร้อนหายไปมากขึ้น

- พื้นที่ปศุสัตว์และเกษตรกรรมมากขึ้น

- ความเสื่อมโทรมของระบบนิเวศบนบกเพิ่มขึ้น

หลายกราฟต้องใช้คำว่า #พุ่งกระฉูด ตั้งแต่ปี 1950 หรือหลังสงครามโลกสิ้นสุด เมื่อทั่วโลกหันมาเดินหน้าฟื้นฟูเศรษฐกิจ สะสมความมั่งคั่ง เป็นช่วงเวลาแห่ง "Great Acceleration" หรือการเร่งตัวครั้งใหญ่ แต่ก็สร้างผลกระทบของกิจกรรมมนุษย์ต่อระบบโลกในช่วงศตวรรษที่ผ่านมา

ยกตัวอย่าง เช่น

การขยายตัวของเมืองและเศรษฐกิจโตขึ้น เกิดการเดินทางมากขึ้น นั่งรถนั่งเครื่องบินมากขึ้น ใช้เชื้อเพลิงเพิ่มขึ้น ขุดเจาะฟอสซิลมากขึ้น ปล่อยคาร์บอนไดออกไซด์มากขึ้น ชั้นโอโซนหายไปมากขึ้น ทะเลดูดซับคาร์บอนไดออกไซด์จนเป็นกรดมากขึ้น โลกร้อนขึ้น

คนมั่งคั่งขึ้น กินดีอยู่ดีมากขึ้น ต้องการอาหารมากขึ้น ถางป่าทำพื้นที่เกษตรมากขึ้น ใช้ปุ๋ยเพิ่มขึ้น ไนโตเจนฟอสฟอรัสตกค้างตามแหล่งน้ำมากขึ้น ทำลายคุณภาพดินและน้ำมากขึ้น ออกซิเจนในน้ำหายไปมากขึ้น รวมทั้งมนุษย์จับสัตว์ทะเลมากขึ้น ทำให้สูญเสียความหลากหลายทางชีวภาพบนบกและในน้ำมากขึ้น อาหารของทุกสิ่งมีชีวิตหายไปมากขึ้น

ทุกกราฟแสดงข้อมูลตั้งแต่ปี 1750 ถึง 2010 โดยประมาณ แต่บอกแนวโน้มมาได้จนถึงปัจจุบัน เช่น ก๊าซคาร์บอนได้ออกไซด์บนชั้นบรรยากาศทะลุ 400 ppm สูงสุดทำสถิติใหม่ไปเรียบร้อยแล้ว

จะหยุดกราฟขาขึ้นต้องใช้เวลา แต่วันนี้เรามีเทคโนโลยี AI มาช่วยคิดคำนวณ ทั้งลดการใช้พลังงาน ลดการใช้ปุ๋ย ลดการสร้างขยะ และหวังว่าในไม่ช้า กราฟจะหักหัวลง ให้เศรษฐกิจอยู่ได้ โลกอยู่ได้ หาจุดสมดุลที่เราอยู่ร่วมกันได้ในที่สุด

—---

รูปประกอบจาก Our Future on Earth Report (2020) Adapted from Steffen, W. et al. 2015. The Anthropocene Review, 2(1), 81–89. https://doi.org/10.1177/2053019614564785